Ο Βίκτωρ Φρανκλ ήταν ένας επιζών του Ολοκαυτώματος που οι γονείς του, ο αδελφός του και η έγκυος γυναίκα του πέθαναν όλοι στα στρατόπεδα. Αυτό που αποκόμισε από την αφάνταστη εκείνη φρίκη έγινε η βάση για το σπουδαίο βιβλίο του και best seller Η Αναζήτηση του Ανθρώπου για Νόημα.
«Εμείς που ζήσαμε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης», έγραψε, «μπορούμε να θυμηθούμε τους άντρες που περνούσαν από τις παράγκες παρηγορώντας τους άλλους, δίνοντάς τους το τελευταίο τους ξεροκόμματο. Ίσως ήταν λίγοι, αποτελούν όμως επαρκή απόδειξη ότι μπορεί κανείς να πάρει τα πάντα από έναν άνθρωπο, εκτός από ένα πράγμα την τελευταία από τις ανθρώπινες ελευθερίες – να επιλέξει τη στάση του σε οποιεσδήποτε συνθήκες, να επιλέξει το δικό του δρόμο». Για τον Φρανκλ, «η κάθε μέρα, η κάθε ώρα πρόσφεραν την ευκαιρία να πάρεις μια απόφαση, μια απόφαση που όριζε αν θα υποτασσόσουν ή όχι στις δυνάμεις εκείνες που απειλούσαν να σου κλέψουν τον ίδιο σου τον εαυτό, την εσώτερη ελευθερία σου».
Κι εκείνο που έκανε ο Φρανκλ με την ελευθερία αυτή ήταν να βρει νόημα στον πόνο, σε κάθε είδους πόνο. «Αν υπάρχει έστω και το παραμικρό νόημα στη ζωή, τότε πρέπει να υπάρχει νόημα στον πόνο», έγραψε. «Ο πόνος είναι βαθιά ριζωμένος στη ζωή, ακριβώς όπως η μοίρα και ο θάνατος. Δίχως τον πόνο και τον θάνατο, η ανθρώπινη ζωή δεν μπορεί να είναι πλήρης»
Σύμφωνα με τη θεωρία του πρωταρχικό κίνητρο του ανθρώπου αποτελεί η ανάγκη του να βρει νόημα στη ζωή του, ένα νόημα μοναδικό και ιδιαίτερο. Η συνειδητοποίηση και μόνο ότι κανείς άλλος δεν μπορεί να αντικαταστήσει το έργο του στην εκπλήρωση της αποστολής του είναι ουσιαστικά αυτή που δίνει σκοπό και νόημα στη ζωή του.
Ο Frankl πρότεινε πως το νόημα της ζωής είναι κάτι που διαρκώς μεταβάλλεται όσο ζούμε. Πώς όμως μπορεί κανείς να ανακαλύψει νόημα στη ζωή του; Υπάρχουν τρία μονοπάτια μέσα από τα οποία μπορεί κανείς να βρει νόημα.
Πρώτον, μέσα από τη δημιουργικότητα και την επίτευξη σημαντικών -για το άτομο-στόχων.
Δεύτερον, μέσα από βαθιά συναισθήματα και βιώματα, όπως η επαφή με την ομορφιά, την αλήθεια και κυρίως την αγάπη και
Tρίτον, μέσα από κάποια αναπόφευκτη, οδυνηρή κατάσταση που ωθεί το άτομο σε αλλαγή. Η τελευταία περίπτωση δεν αποτελεί απλή κι εύκολη διαδικασία και πολλές φορές χρειάζεται ψυχοθεραπεία για να καταφέρει κανείς να αντέξει τα επώδυνα συναισθήματά του και τελικά να νοηματοδοτήσει το βίωμά του μετατρέποντας την απόγνωσή του σε ελπίδα.
Μερικές φορές για κάποιο λόγο η ανάγκη μας για νόημα ματαιώνεται με αποτέλεσμα να βιώνουμε ένα αίσθημα υπαρξιακού κενού και ανίας. Αυτή η ματαίωση δε θεωρείται ψυχική ασθένεια, αλλά πνευματική δοκιμασία που μας καλεί να επαναπροσδιορίσουμε τις αξίες και τις στάσεις μας.
Βιβλιογραφία:
Frankl, V. E. (2010). Το νόημα της ζωής. Αθήνα: Ψυχογιός.
